In een motorblok zijn de vliegwielen van de krukas belangrijke onderdelen.

Zij bepalen voor een groot deel het karakter en de prestaties van de motorfiets. Opvallend is echter dat de vliegwielen vaak niet de aandacht krijgen die zij verdienen als men een motorblok samenstelt of opbouwt.

Tijdens gesprekken aan de bar wordt haast elk onderdeel van een motorblok voor een project tot in de puntjes besproken, alleen over de vliegwielen wordt gezwegen, terwijl deze voor een belangrijk deel het rijgedrag bepalen. Een vreemde zaak omdat we veel HD rijders tegenkomen die niet gelukkig zijn met hun motorblok en dan blijkt uit de verhalen dat de klachten worden veroorzaakt door de keuze van verkeerde vliegwielen in de krukas.

Wat doen de vliegwielen?
Een verbrandingsmotor levert alleen kracht op het moment dat in de verbrandingskamer het mengsel door de bougie ontstoken wordt.

Op het moment van de verbranding wordt de zuiger met een klap in de cilinder naar beneden “gestoten”. Door het gewicht van de vliegwielen zal deze “stotende” beweging omgezet worden in een roterende (draaiende) beweging.

Het juiste gewicht van deze vliegwielen is daarbij natuurlijk bijzonder belangrijk omdat zij er voor moeten zorgen dat het motorblok mooi gelijkmatig ronddraait.

Door de grote massa moeten zij ervoor zorgen dat het motorblok geen stotende beweging maakt tijdens het rijden en mooi regelmatig loopt.

Lichte versus zware vliegwielen
Bij racemotoren worden over het algemeen lichte vliegwielen in de krukas gebruikt.

Hierdoor zal het motorblok veel sneller op toeren komen bij gas geven en sneller afremmen als het gas terug gedraaid wordt. Het nadeel van lichte vliegwielen is dat de motor stationair en bij lagere toerentallen erg onrustig zal lopen, maar dat is bij een race blok minder belangrijk omdat toch altijd zo hard mogelijk gereden wordt.
Zware vliegwielen in een motorblok zullen bij gas geven een wat minder snelle respons geven en de motor zal hierdoor minder snel op toeren komen.

Het voordeel is echter dat de motor veel rustiger en soepeler zal rijden en veel mooier loopt bij lagere toerentallen en in het middengebied.
Het verschil is goed te merken als je luistert naar het verschil tussen een standaard Sportster en een Big Twin.

De Sportster heeft als sportmodel vanaf de fabriek een vrij lichte krukas en is daardoor altijd wat “nerveus”.

De Big Twin maakt met zijn zware vliegwielen het bekende “poeke-poek” geluid dat zo kenmerkend is voor deze modellen en loopt veel rustiger stationair.

Opvallend is dat haast iedereen bij het opbouwen van een motorblok kiest voor vliegwielen van het merk S&S, al dan niet met een langere slag om de cilinderinhoud te vergroten. Dit zijn voor de Big Twin modellen echter vliegwielen die veel lichter zijn dan de originele modellen van HD omdat S&S gespecialiseerd is in “race” onderdelen.

Het komt dan ook veel voor dat berijders na aanschaf van een compleet nieuw S&S motorblok zwaar teleurgesteld zijn over het rijplezier van hun mooie nieuwe Panhead of Shovelhead motorblok en het S&S blok uit hun motorfiets halen om het originele motorblok weer terug te zetten omdat zij het nerveuze gedrag en trillen van het nieuwe blok niet waarderen.

Er wordt dan erg negatief over de S&S motorblokken geoordeeld.

Dit is natuurlijk absoluut niet terecht. S&S maakt prachtige, hoogwaardige onderdelen die perfect doen waar zij voor bedoeld zijn, zo hard en zo snel mogelijk rijden!

Precies hetzelfde motorblok, maar dan opgebouwd met een andere keuze van onderdelen had wel aan de eisen van de tourrijder voldaan.

Een setje zwaardere krukasvliegwielen en een iets tammere nokkenas had in dat geval wonderen verricht.

Twee generaties vliegwielen
Bij de Big Twin modellen van HD kunnen we twee belangrijke verschillen in krukassen onderscheiden. De modellen van voor 1970 hadden een zeer zware krukwang aan de linkerzijde van de krukas.

Vanaf 1970 ging men een wisselstroomdynamo toepassen met op de krukas een zware rotor met magneten.

Het gewicht van deze rotor (ongeveer 2 kilo) werd bij de modellen van 1970 en later afgehaald van de linker krukwang, waardoor deze lichtere krukassen kregen dan hun voorgangers. Samen met het gewicht van de dynamorotor hadden deze latere modellen krukassen dan weer ongeveer het gewicht van de oude modellen.
De zware krukas bij de modellen van voor bouwjaar 1970 is erg belangrijk omdat er buiten de hartlijn van de krukas via twee tussentandwielen een erg zware dynamo aangedreven moest worden, waardoor het blok van huis uit al onrustiger liep dan de latere modellen met wisselstroomdynamo.

In deze oude motorblokken een setje lichte S&S vliegwielen monteren geeft gegarandeerd bedroevende resultaten.

Het resultaat is een blok dat heel erg onrustig en “stotend” loopt.

Ook starten met behulp van een kickstarter is een ondoenlijke klus.

Truett & Osborne
Hoewel S&S door een goede marketing waarschijnlijk de bekendste leverancier van krukassen is, zijn er natuurlijk nog veel meer leveranciers.

Eén van de betere is de firma Truett & Osborne. Deze firma is opgericht in 1968 door Bonnie Truett en Paul Osborne. Bonnie had voor die tijd een kleine HD shop in Derby (Kansas, U.S.A.).

Om zijn Sportster wat sneller te maken had hij, om de cilinderinhoud te vergroten, daarin een set vliegwielen van een KH model gemonteerd die standaard ongeveer een 9 millimeter langere slag hebben.

Dit wilde Paul Osborne ook en al snel wilde iedereen in de omgeving hetzelfde om mee te kunnen komen tijdens snelle ritten.

Het duurde dan ook niet lang voordat er geen originele vliegwielen van de KH modellen meer te vinden waren en zij besloten samen vliegwielen te gaan fabriceren voor de Sportster modellen.

In de 70er jaren gingen zij, naast de Sportster vliegwielen, ook krukwangen voor de Big Twin modellen produceren.

Inmiddels zijn er meer dan 15000 sets vliegwielen voor de HD modellen gefabriceerd, zonder dat er ooit één set met problemen is teruggekomen bij dit bedrijf.

Truett & Osborn hebben een wat andere visie en richten zich op een andere doelgroep dan bijvoorbeeld S&S.

Ten eerste vinden zij dat een HD goed moet functioneren in de lagere toerentallen omdat daarin het meest gereden wordt door de berijders.

Zij adviseren dan ook geen lichte “race” vliegwielen, maar vliegwielen die minimaal hetzelfde gewicht hebben als de originele modellen.

Naast de vliegwielen met het standaard gewicht maken zij ook de beroemde “TorqueMonster” vliegwielen, die nog wat zwaarder zijn.
Een ander verschil is dat Truett & Osborne hun vliegwielen, net als HD vroeger, van gietijzer maken. De reden hiervoor is dat bij gietijzeren modellen de assen meer grip in de krukwang hebben vergeleken met gesmede vliegwielen.

Het gietijzer bestaat uit een speciale legering en is veel sterker dan hetgeen vroeger origineel door HD gebruikt werd.

Zelfs bij blokken waarmee in de Top Fuel klasse met nitro geracet wordt blijven deze krukassen gewoon heel.
Het advies van Truett & Osborne is om de zware “TorqueMonster” vliegwielen te gebruiken in motorblokken die voornamelijk voor normaal gebruik op de weg bedoeld zijn en de lichte vliegwielen alleen te monteren in blokken voor lichte modellen motoren die gebruikt worden om voornamelijk in de stad te rijden en van kroeg naar kroeg te racen.

Bij modellen die alleen uitgerust zijn met een kickstarter kunnen beter de TorqueMonster vliegwielen toegepast worden omdat de motor dan makkelijker start. De vliegwielen zijn leverbaar met een groot aantal verschillende lengten slag, variërend van een standaard slag tot veel verschillende lengten om meer cilinderinhoud te verkrijgen.

Truett & Osborne maken voor alle Harley blokken tussen 1915 en 1999 setjes vliegwielen.

Bij de meeste modellen kun je dan ook nog kiezen voor een standaard slag of een aantal verschillende langere slagen om de cilinderinhoud te vergroten.

Zelfs voor de WL modellen hebben zij strokerkits in voorraad. Zij stellen: “The business is speed, the product is horsepower”.

Montage
Wij kiezen bij de revisie van een Panhead uit 1962 voor een setje TorqMonster vliegwielen.

Er zat in het betreffende motorblok een set vliegwielen van S&S dat 10,5 kilogram woog. De TorqMonster vliegwielen hebben samen een gewicht van 14,5 kilo en dat scheelt een slok op een borrel. Hierdoor zal het blok veel mooier lopen en eenvoudiger met de kickstarter aan de praat te krijgen te zijn.

De montage van deze set vliegwielen is feitelijk precies hetzelfde als bij een standaard HD. Eerst dienen de vliegwielen even zorgvuldig gebalanceerd te worden voor de gebruikte zuigers en drijfstangen (is ook een aanrader bij alle oudere originele motorblokken bij een revisie).

Daarna kan de krukas op een standaard wijze opgebouwd en gericht te worden.

Bij Shovelhead modellen krukassen van 1972 t/m begin 1981 dient een sprocket shaft gemonteerd te worden die door HD van eind 1981 t/m 1985 gemonteerd werd (onderdeelnummer 23909-80). Truett & Osborne heeft deze keus gemaakt omdat de oude modellen assen de neiging hadden om los te lopen.

De latere modellen assen hebben een veel sterkere verbinding met de krukwang.

Als de krukas klaar ligt kan hij op de normale wijze in het carter gemonteerd worden, waarna de rest van de onderdelen van het motorblok gemonteerd kunnen worden.

Natuurlijk kun je het best het smeersysteem gelijk even ombouwen naar een full-flow systeem van de modellen na 1973.

Het is niet zoveel werk en verlengt de levensduur van het motorblok ingrijpend.

Na montage de boel even netjes inrijden en daarna genieten van het gevoel dat bij een echte Big Twin hoort.