Bij de motorblokken van de verschillende modellen Harley-Davidson wordt veelvuldig gebruik gemaakt van bronzen bussen. Dit is eigenlijk een erg oude constructie, maar wel ontzettend degelijk en sterk. Naaldlagers lopen natuurlijk veel lichter, maar zijn veel kwetsbaarder. Ook geeft een bronzen bus bijvoorbeeld bij een pinionshaft de mogelijkheid om een voldoende afdichting voor de olie te krijgen en te voorkomen dat de olie een verkeerde weg zoekt waardoor verschillende delen van het blok niet gesmeerd zouden worden. Ondanks dat deze bronzen bussen sterk zijn, slijten ze toch en zullen bij een revisie vervangen moeten worden. Als je een blok reviseert en een versleten bus in het zijdeksel van de pinionshaft laat zitten, kun je net zo goed je geld in het water gooien. Door de versleten bus zal de olie niet naar het bigend gaan, maar direct in de ruimte van de nokkenas weglekken. Vandaar wordt de olie dan teruggepompt naar de olietank zonder zijn smerende werking gedaan te hebben. Dat dit de levensduur van het motorblok niet echt ten goede komt hoeft geen betoog. Niet alleen het bigend zal voortijdig de geest geven maar ook de zuigers zullen geen spatsmering krijgen en snel overlijden.
We gaan in dit artikel met een Sportster aan de gang, maar voor Big Twins en de oude zijkleppers geldt dezelfde werkwijze.

Het valt wel mee
Veel sleutelaars zien erg op tegen het vervangen en op maat maken van de bronzen lagerbussen. Met het juiste gereedschap valt het echter erg mee. Rustig de tijd nemen en secuur werken levert een bronzen bus op die weer vele duizenden kilometers zijn werk gaat doen.
We beginnen met de oude bussen te verwijderen. Ga hierbij niet met hamer en beitel aan de gang, maar gebruik goed passende lagertrekkers om de bus er netjes recht omhoog uit te trekken. De bussen zijn in aluminium geperst, hetgeen een zacht materiaal is. Geweld zal haast altijd beschadiging van de boring in het aluminium geven en een blijvende beschadiging opleveren. Als de bussen verwijderd zijn altijd eerst even de borgpennetjes opzij leggen, omdat ze zo klein zijn ben je ze kwijt voor je het weet. Met een viltstift teken je daarna de oude gaten waar de borgpennetjes hebben gezeten af op het aluminium carter. Hiermee voorkom je dat je bij het boren van een nieuw gaatje half in een oud gat terecht komt.

Verwijder nog niet de naaldlagers uit het middendeel van het carter. Deze vier naaldlagers heb je nodig om je ruimer te centreren als je de bronzen bussen in het deksel ruimt. Een ruimer centreren in de nieuwe lagers doen we niet omdat we de nieuwe naaldlagers dan met de ruimer zouden kunnen beschadigen.

Montage van de bussen
Met behulp van de speciaal daarvoor bestemde hulpstukje kun je eenvoudig de bronzenbus in het carter gemonteerd worden. In deze hulpstukjes zit al een gaatje om als boormal te gebruiken voor een nieuw borgpennetje. Eerst met behulp van het hulpstukje de bronzen bus inpersen. Na montage van de bus gewoon het hulpstukje laten zitten, eventueel het hulpstukje iets draaien zodat de borgpen op een gunstig punt komt en het gaatje boren. Daarna kan met een drupje Locktite de borgpen in de rand van de bronzen bus gemonteerd worden. Afhankelijk van het model moeten sommige bronzen bussen, zoals bijvoorbeeld de pinionshaft van een kopklep Big Twin, op een bepaalde diepte ten opzichte van het pakkingvlak gemonteerd worden. Het daarvoor bestemde montagehulpstuk heeft een rand waardoor de nieuwe bus automatisch op de goede diepte in het carter komt. Na montage van de nieuwe bronzen bussen gaan we de boel eerst eens een nachtje tot rust laten komen om de Locktite de gelegenheid te geven volledig uit te harden. Als je te snel na montage al direct gaat ruimen zal door het uitharden van de Locktite de passing van de as in de bus veranderen en dat willen we niet. Bij sommige bronzen bussen moet na montage nog een gaatje geboord worden om de olie door te voeren, doe dit altijd voor het ruimen.

Ruimen
Ruim de nieuw gemonteerde bronzen bus altijd in lijn met de andere carterhelft van het blok. Probeer nooit een enkele bus te ruimen zonder de geleiding van de andere carterhelft. Het resultaat zal altijd hopeloos zijn en de ruimer gaat zeker “happen” in het lager en de bronzen bus zal vernield worden. De meeste ruimers voor brons zijn getordeerd om de ruimer, de snijvlakken draaien als een soort schroefdraad om de ruimer. Hierdoor “happen” deze ruimers niet snel in het zachte brons. Bij het ruimen van brons kun je het best spiritus als smeermiddel gebruiken voor een mooi glad resultaat.
Na het ruimen natuurlijk de boel goed schoonmaken en met perslucht alle losse metaaldeeltjes wegblazen. Bij het schoonmaken is ook een spuitbus remmenreiniger eigenlijk onmisbaar.

Montage
Na het vernieuwen van de bussen kan alles weer netjes gemonteerd worden. Afhankelijk van het model motor en de plaats van de bronzen bus in het motorblok moet de zijdelingse speling soms nog uitgevuld worden, zoals bijvoorbeeld bij het blok dat we voor de foto’s gebruiken. In dit artikel betreft het een nokkenasdeksel van een oude Sportster. Bij deze modellen mogen de nokkenassen niet teveel zijdelingse ruimte hebben, hetgeen uitgevuld kan worden met dunne speciaal hiervoor bestemde ringen. Pak voor dit soort klusjes altijd even een origineel werkplaatsboek erbij voor de juiste instructies en toleranties. Gebruik z.g. imitatie of vertaalde werkplaatsboeken alleen om de gemorste olie op te dweilen, ze staan vol met fouten en zijn levensgevaarlijk.

Veel plezier bij het sleutelen.