Regelmatig wordt in Bigtwin de opbouw van een motorblok beschreven.

Het gaat dan meestal over de gebruikte combinaties en mogelijkheden van de onderdelen.

Omdat er regelmatig vragen gesteld worden over de details van de montage, gaan we deze keer eens wat dieper in op de montage van de krukas in het carter bij de oudere modellen.

In dit geval betreft het een onderblok van een WL model.

Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor de oude Big Twin modellen, alleen moet dan wel rekening worden gehouden met andere toleranties en maten.

Voor deze oude Big Twins zijn deze toleranties te vinden in het betreffende werkplaatsboek van dat model.

Andere constructie bij oude modellen
Bij de modellen Big Twin vanaf bouwjaar 1955 t/m 1999 wordt de krukas in de linker carterhelft gemonteerd met een tweetal forse conische rollagers.

Door deze constructie kan de krukas niet zijdelings in het carter bewegen en zal altijd netjes op zijn plaats blijven.

Aan de rechterzijde loopt de krukas dan in de rechter carterhelft op een rollager.
Bij het ontwerpen van de oudere modellen bestond echter de constructie met de conische rollagers nog niet en werd de krukas aan beide zijden in een recht rollager gemonteerd.

Het nadeel bij deze constructie is echter dat de krukas dan zijdelings in het carter kan bewegen, hetgeen natuurlijk niet mag. Om dit probleem op te lossen werd aan beide zijden van de krukas een loopring gemonteerd die de zijdelingse bewegingen van de krukas in het carter binnen de perken moeten houden.

Deze vulringen zijn in verschillende dikten verkrijgbaar, waardoor de juiste speling nauwkeurig afgesteld kan worden.

De keuze van de juiste ringen is natuurlijk erg belangrijk en dient dan ook nauwkeurig te gebeuren.

De voorbereidingen
We beginnen met de lagerbussen in het carter te controleren op beschadigingen.

Het lagervlak waar de rollen in draaien dient onbeschadigd te zijn en er mogen geen putjes en groeven in zitten.

Ook dient aan de binnenzijde van het carter de vlakke rand van de bus onbeschadigd te zijn. Deze rand is vaak beschadigd door het “vreten” van de originele stalen loopringen. Als er beschadigingen aan de lagerbussen gevonden worden deze vervangen, als zij nog gaaf zijn kunnen ze hergebruikt worden.

Ook gelijk even de bronzen bussen voor de nokkenassen en pinionshaft controleren en bij slijtage vervangen.
Nu kunnen de lagerbussen in lijn geslepen worden met een “lapping tool”.

Ga hierbij nooit aan de gang met universeel slijpgereedschap, maar gebruik altijd het originele daarvoor bestemde gereedschap zodat de beide lagerbussen precies met elkaar in lijn komen te liggen.

Hetzelfde geldt natuurlijk voor de bronzen bus waar het uiteinde van de pinionshaft in loopt.

Deze laatste bus moet weer precies in lijn liggen met de twee lagerbussen in de beide carterhelften.

Dit doe je met een speciale, lange ruimer die met een bus in de lagerbussen in het carter in lijn met de bronzen bus wordt gezet.
Als deze werkzaamheden verricht zijn, maken we eerst de boel goed schoon en verwijderen alle restjes slijppasta en metaal splinters dat bij het ruimen van de bronzen lagerbussen in de carters terecht zijn gekomen.

Als alles schoon is kunnen we meten welke dikte rollen we dienen te gebruiken bij montage van de krukas in de carterhelften.

Deze rollen zijn in verschillende overmaten leverbaar. Kies altijd voor de maat rol waarmee je de minimale tolerantie uit het werkplaatsboek krijgt.

Een krukas die teveel speling in de lagers heeft zal een veel kortere levensduur hebben en trillingen veroorzaken.
Als we de juiste maat rollen bepaald hebben, leggen we de geselecteerde lagers opzij voor latere montage.

De krukas gaat in het carter
Als alles op maat en schoongemaakt is, kunnen we de krukas in het carter gaan monteren.

Het belangrijkste hierbij is dat de krukas mooi in het midden loopt van het carter en dat de zijdelingse speling goed wordt afgesteld.
Eerst monteren we de twee circlipsen in de lagerbussen, waarna de oliekeerring in de linker carterhelft kan. Origineel is dit een stalen ring met aan de binnenzijde een spiraal die tegengesteld is aan de draairichting van het motorblok.

Als het blok nu loopt wordt de olie vanzelf weer het blok in gezogen door de groef die tegengesteld is aan de draairichting van de as.

Dit is natuurlijk een vrij armoedig systeem en stamt uit een tijd dat er nog geen goede oliekeerringen waren. Tegenwoordig zijn hier betere systemen voor en o.a. de firma Colony levert hiervoor een setje met een echte keerring die voorkomt dat in de toekomst de olie uit je blok onder de motor op de straat ligt.

Oude en moderne loopringen
Om de krukas met de juiste speling in het midden van het carter te monteren worden speciale loopringen gebruikt, die leverbaar zijn in verschillende diktematen. Origineel werd hiervoor in 1917 door de HD fabrieken een geharde stalen loopring ontwikkeld.
De keus was simpel in die tijd; er was gewoon geen ander geschikt materiaal!

Nu heeft een stalen ring die op een stalen bus loopt de neiging om te gaan “vreten” waardoor al vrij snel beschadigingen en ernstige slijtage optreedt.

Hierdoor zal weer op zijn beurt de krukas teveel speling in het carter krijgen. Niet optimaal dus en erg achterhaald.

Gelukkig heeft de ontwikkeling van materialen niet stil gestaan sinds 1917 en kunnen we tegenwoordig over veel betere materialen beschikken.

Verschillende fabrikanten brengen loopringen op de markt van meer moderne kwaliteit.

Zij kiezen meestal voor een bronslegering waarbij Ampco 45 veruit de beste resultaten geeft.

Als je een blok met Ampco loopringen na 20 jaar uit elkaar haalt is de zijdelingse speling nog steeds binnen de toleranties en vertonen de lagerbussen in het carter absoluut geen vreetsporen. Monteer dus nooit het oude model stalen loopringen, maar altijd kiezen voor moderne bronzen Ampco 45 vulringen.

Rekensommetjes maken
Nu komt het werk waarbij we een beetje moeten rekenen. Bij het eindresultaat moet de krukas midden in het carter hangen en ook de juiste zijdelingse speling hebben. De zijdelingse speling van de krukas moet na definitieve montage in de carters tussen de 0,012 inch (0,3 mm) en 0,014 inch (0,36 mm) liggen.
We beginnen met de linker carterhelft.

Hierin wordt het lager gelegd, waarna de krukas met een willekeurige loopring in de carterhelft geplaatst wordt.

Nu kunnen we de hoogte van de drijfstang ten opzichte van het pakkingvlak meten. De het pakkingvlak moet nu moet nu precies op de helft van de dikte van de drijfstang uitkomen minus de helft van de speling (de helft van 0,012 inch speling = 0,006 inch = 0,15 mm.).

Als dit niet klopt kun je eenvoudig met een andere dikte vulring de goede maat verkrijgen.
Als de krukas op de juiste maat in de linker carterhelft ligt, gaan we met de rechterzijde aan de gang. We beginnen weer met een willekeurige (dunne) vulring op de krukas te leggen en daarna het lager op de pinionshaft te monteren. Hierna kunnen we de rechter carterhelft over de krukas laten zakken. Schroef nu de beide carterhelften met de carterbouten en tapeinden op elkaar.

Als het carter dicht is, zetten we het onderblok op een motorbloksteun en monteren een meetklokje op de zijkant van het carter.

Door nu voorzichtig de krukas naar links en rechts te drukken in het carter, kan op de meetklok de speling gemeten worden.

Als deze niet binnen de voorgeschreven toleranties valt, kan door de keuze van een andere vulring de speling goed afgesteld worden.

Denk er wel aan om alleen de dikte van de vulring in de rechter carterhelft te veranderen, anders gaat de drijfstang uit het midden in de cilinderboring lopen.

Afmonteren
Als we de juiste vulringen bepaald hebben, kunnen we de carterhelften weer van elkaar halen en daarna de boel definitief gaan dichtschroeven.

Controleer nog één keer of echt alles helemaal schoon is. Doe tussen de twee carterhelften een zeer dun laagje vloeibare pakking op silicone basis bij de definitieve montage.
Als twee carterhelften met daarin de krukas afgemonteerd zijn, kan de rest van het onderblok opgebouwd worden.

Eerst de terugvoerpomp, daarna de pinionshaft tandwielen, de nokkenassen en het dynamotandwiel. Hierna kan het nokkenasdeksel op zijn plaats en als laatste de aanvoer oliepomp.
We hebben nu het onderblok in elkaar en zijn weer verzekerd van jarenlang rijplezier.